مسأله 965ـ هنگام سجده باید پیشانى بر زمین یا چیزهایى که از زمین مى روید
[181]
مانند چوب و برگ درختان باشد، ولى سجده بر چیزهاى خوراکى و پوشاکى هرچند از زمین بروید جایز نیست و همچنین سجده کردن بر فلزّات مانند طلا و نقره باطل است، امّا سجده بر سنگهاى معدنى مانند سنگ مرمر و سنگهاى سفیدوسیاه و حتّى عقیق اشکال ندارد.
مسأله 966ـ احتیاط واجب آن است که بر برگ درخت مو که بعضى آن را در غذا مصرف مى کنند سجده نکند.
مسأله 967ـ سجده بر علف و کاه و مانند اینها که از زمین مى روید و خوراک حیوان است اشکال ندارد و همچنین سجده بر گلهایى که خوراکى انسان نیستند، امّا گلها و گیاهانى که از قبیل داروى خوراکى هستند مانند گل بنفشه و گل گاو زبان بنا بر احتیاط، سجده بر آنها صحیح نیست، همچنین سجده بر گیاهانى که در بعضى از شهرها خوراکى است و در بعضى از شهرها خوراکى نیست.
مسأله 968ـ سجده بر سنگ آهک و سنگ گچ چه قبل از پخته شدن و چه بعد از آن صحیح است، همچنین بر آجر و سفال و سیمان نیز جایز است.
مسأله 969ـ سجده بر کاغذ جایز است مگر آن که یقین داشته باشیم از پنبه یا چیزهایى ساخته شده که سجده بر آنها شرعاً جایز نیست و از آنجا که غالب کاغذها را در حال حاضر از چوب مى سازند و یا حدّاقل شک داریم از چه مى سازند سجده بر آنها جایز است.
مسأله 970ـ بهتر از هر چیز براى سجده خاک مخصوصاً «تربت حضرت سیّد الشّهداء(علیه السلام)» است که یادآور خونهاى شهیدان مى باشد.
مسأله 971ـ هرگاه چیزى که سجده بر آن صحیح است در اختیار ندارد، یا به واسطه گرمى و سردى زیاد نمى تواند بر آن سجده کند، باید بر لباسش اگر از کتان یا پنبه است سجده کند و اگر از چیز دیگر است (مثلاً از پشم است) بر همان یا بر فرش سجده نماید و اگر آن هم ممکن نیست بر فلزّات و اشیاء معدنى سجده کند و اگر مطلقا چیزى پیدا نمى کند که بتوان بر آن سجده کرد بر پشت دست خود سجده
مى کند، بنابر این پشت دست آخرین چیزى است که مى توان بر آن سجده کرد.
مسأله 972ـ هرگاه در سجده اوّل مهر به پیشانى بچسبد باید آن را براى سجده دوم از پیشانى جدا کند و اگر به همان حال به سجده دوم رود اشکال دارد.
مسأله 973ـ هرگاه در اثناء نماز چیزى را که سجده بر آن صحیح است از دست بدهد، مثلاً بچّه اى آن را بردارد، چنانچه وقت نماز باقى است نماز را تمام کرده و بنابر احتیاط دوباره مى خواند و اگر وقت تنگ است قضا ندارد، در هر دو صورت به ترتیبى که در دو مسأله قبل گفته شد عمل نماید.
مسأله 974ـ هرگاه در حال سجده متوجّه شود پیشانى را بر چیزى گذارده که سجده بر آن جایز نیست، اگر ممکن است و منافات با صورت نماز گزار ندارد پیشانى را به روى چیزى که سجده بر آن صحیح است بکشد و اگر دسترسى ندارد و وقت تنگ است به دستور مسأله پیش عمل کند.
مسأله 975ـ هرگاه بعد از نماز یابعد از سجده متوجّه شود بر چیزى سجده کرده که سجده بر آن جایز نبوده، نمازش صحیح است.
مسأله 976ـ سجده کردن براى غیر خداوند متعال حرام است و بعضى از مردم عوام که در مقابل قبر امامان(علیهم السلام) پیشانى را بر زمین مى گذارند اگر به قصد سجده براى امام(علیه السلام) باشد فعل حرام است و اگر براى شکر خدا باشد اشکالى ندارد، ولى اگر در نظر بینندگان چنین نشان دهد که سجده براى امام(علیه السلام) است یا بهانه به دست دشمنان دهد اشکال دارد.
